दुख बिर्सेको हाँसो

–संप्रस  पौडेल ‘दिवस’

अभाव र महंगीले भदौरे झरीमा बादलभन्दा घुर्मैलो भै ढाकेपछि एक जोडी छाक टार्ने टण्टाले पिरप्रसाद पण्डितलाई यो रात पनि निन्द्रा परेन । सल्काएको चुरोट सकिएर हत्केला पोलेपछि मात्रै थाहा पाउने पिरप्रसाद आपूm जस्तै पीडित अभावले डामेको राजाराम रम्तेलकोमा जाने निधो गर्छन् । आधा रातमा चौथी खेल्न आएको ठान्लान् भन्दै आँगनबाटै लुसुक्क फर्कन लागेका उनलाई राजारामले देख्ने बित्तिकै चुल्हामा डाक्छन् । अघिनै खोलेकाजी पनि आइसकेकामा सबै मिली संकटको सारंगी बजाई अभावको गीत गाउँन थाल्छन् ।

“हेर पिरप्रसाद यो साँझ पनि खोलेपाङ्ग्रोले गर्जो टा¥यौं ।” खोलेकाजीले दुखेसो पोखे । आवाजले पल्लोपट्टि बार्दलीमा सुतेका लखन्तरे पनि बिउँझिए र “के गर्दै आधी रातसम्म ?” भन्दै अर्धाङ्गिनी र एकजोडा जवान छोराछोरीको आफ्नै हातले किरिया गरेका लखन्तरे पनि आइपुगे । भट्टीबाट छुटेर आइपुगेको भीमबहादुर भुजेल कराउँदै थियो: “भोली बिहानै काउलीको वृक्षारोपण र भुस्याहा कुकुरको भ्यासेक्टोमी उद्घाटनका लागि केही थान नेताहरु गाउँ आउँदैरछन् । तिमेरु पनि भ्यासेक्टोमी गर्ने हो ?” भन्दा “रातरात बाटोमा हो–हल्ला गर्दै हिँड्ने तिम्लाई पो लाउनुपर्ने” लखन्तरेले बके । सबै गलल्ल हाँसे ।

बेरोजगारी समस्याले राज्यले एमआरपी छपाएर लखेट्न बाँकी नेताहरुको महान जनयुद्धमा गाउँमै बस्दा नमारिएको एउटै सग्लो ठिटो यही भीमबहादुर मात्रै हो । शिकारीले दच्काएको हरिण भएका काइँलादाई र सम्पत्ति रित्तिएर चौध जोडा करङका भरले ठडिरहेका इमानसिंह साहुको मुखियापन फिर्ता हुने छाँटकाँट छैन । यिनका मुहारमा फेरि हाँसो आउँला र ? यी प्रश्नका जवाफहरु भेटिएलान् ?

ठुटे बिँडी ठोस्दै जरिकोटको खल्तीमा राख्छन् पिरप्रसाद । ‘जिन्दगी खोला सरी बगिरहेछ’ बिरक्तिएको गीत गाउँदै गाइने काका आधा रातमै होटल जाँदैछन् । धन्न एउटा भैंसी छ र बेलाबेलामा दुध बेचेर तीनपाने चाख्न पाइयाछ । “आउनोस् गाइने भाइ, एक सर्को चिलिम तानेर जानोस् ।” खोलेकाजीले निम्त्याए । “आउन त आएँ, चिलिम सिलिम तान्दिनँ भो, खाँसी लागेर मर्नु भा’छ । बरु चिया खाउँ ।” गाइने काकाले चियाको किट्लीमा एक कचौरा दुध खन्याए र उत्तिनै पानी दुधको भाँडोमा । भन्छन्, “साहुले दुध पातलो भो भने भैँसीले कुँडो ज्यादा खाएछ भन्नुपर्ला ।”

चिया तात्दै गएपछि किट्ली पल्टेर खरानीमा झ्वाँस्स... भयो । भ्यागुतो उफ्रेर बत्तिको उज्यालोतिर भाग्यो । हडबडाउँदै गाइने काका भन्छन्, “भैंसीले दुध दिन नमानेर लात्ती बजाएपछि जसोतसो सेतो लागेको दुधको भाँडो पोखरीमा डुबाएर मानो पु¥याएँ । त्यही मौकामा भ्यागुतो भाँडोभित्र पसेछ । माछो भए त पोली खान हुन्थ्यो, भ्यागुतो...(छिस् छिस्....) ।” भीमबहादुरसँगै पिरप्रसाद पनि नक्कली दाँतै गिजाबाट छुटेर मजेरीमा पुग्ने गरी हाँस्दा हाँसोको अट्टहास गुञ्जियो । दुखिया र गरिबहरुले हाँस्नु नहाँस्नु मात्र हो, हाँसेपछि दुख बिर्सेर हाँसेको हाँसो कति मिठो हुँदो रहेछ । अस्तु । भूमध्यरेखा साप्ताहिकमा प्रकाशित‚ २०७० आश्विन

(हाल सिद्धार्थ उच्च मा.वि., हेटौंडा)