नाम

 नाममा के छैन, सर्वथोक छ । जे छ नाममै छ । पत्याउनुहुन्न ? आउनोस् केही प्रसंग हेरौं । नाम दिन जान्यो भने सिउँडी पनि ठूलै मूल्यमा बिक्री हुँदोरछ । ड्रयागन फल भनेका छन्, सिउँडीका फल बेचेका छन् । चैते फूलका नाममा कोइरालो जति बिक्री भइसके । थरमात्रै होइन, पञ्चायतकालमै अधिकार पाएर अधिकारी लेख्नेहरू पनि छन् । पण्डितले पण्डित्याईं गर्न छोडिसके । न द्विवेदीले दुई वेद पढेका छन्, न चतुर्वेदीले चार वेद । तैपनि ‘नाममा के छ र ?’ थेगो गाएर बसेका छन्, मान्छेहरू ।

नामले व्यापार पनि त बढाएको छ । ‘हर्बल’ नाम थपेर केमिकल उत्पादन बेचिरहेका छन् । हर्बल टुथपेस्ट, हर्बल लिपिस्टिक, हर्बल साबन, हर्बल लोसन, जताततै हर्बलै हर्बल । नाममा के छैन ? नाम दिएर नै भुटेको मकैले ‘पप कर्न’को ब्राण्ड पायो । तरबरे, चरेला, चुच्चे करेला, बरेला अनेक नाम गरेर भए पनि झुक्याई झुक्याई खाइन्छ ।

आजकल त चुरोट पनि हर्बल आउने रहेछ । मदिरा पनि आएको होला शायद । जाँड धोक्नेलाई जँड्याहा भनेपछि हर्बल मदिरा घुट्काउनेलाई के भन्नुपर्ने होला ? नेता–नेता जुधेका छन् । ‘मुँचका लडाइँ’ भनेका छन्, जुँगालाई दोष लाएका छन् । अनि दाह्री पाल्नेको नामै दाह्री । दाह्रीको भारी पनि देख्नेलाई मात्रै हुन्छ, पाल्नेलाई हुँदैन । दाह्री झड्काल्यो धुलो झार्‍यो, धुलो हो कि दाह्री हो नाममात्र बाँकी छ ।

नाम पहिचान हो । नाम परिचय हो । नाम इज्जत हो । नाम जागिर हो । नाम कमाई हो । नाम सर्वथोक हो । सम्धीको नामले सम्धीहरूले जागिर पाएका छन् । भिनाजुको पदले सालीहरू विदेश घुम्न पाएका छन् । दिदीको पहुँचले बहिनीहरूले एनजीओ चलाएका छन् । काकाको ढाडसले भतिजहरूले म्यानपावर हल्लाएका छन् । नामले नाममात्रै होइन, सर्वनाम नै बदलिदिएको छ ।

‘लङ्का जलाउने हनुमान, पगरी गुथ्ने ढेडु’ । ‘बाघको छालामा स्यालको रजाइँ’ । ‘आलु खाएर पेडाको धाक’ । नाम बेचेर खाने पनि हाम्रै वरपर छन् । आफूलाई स्वघोषित विद्वान बनाएका छन् । भोगीदेखि जोगीसम्मको अभिनय यात्रामा सफल छन् । मान्छेहरू नामलाई जोडेर तथानाम भन्दाहुन् । नामले सबैको नाम बनाओस्, बद्नाम नबनाओस् ।

समृद्ध समाज राष्ट्रिय दैनिक २०७७